Kiểm nghiệm thực phẩm là gì? Đây là câu hỏi mà nhiều cá nhân và doanh nghiệp đặt ra khi chuẩn bị sản xuất, kinh doanh hoặc công bố sản phẩm ra thị trường. Cùng YANGVC tìm hiểu ngay quy trình kiểm nghiệm thực phẩm trong bài viết sau đây.
Tìm hiểu chung kiểm nghiệm thực phẩm là gì
Khái niệm kiểm nghiệm thực phẩm cần được hiểu chính xác dựa trên các quy định pháp luật hiện hành.
Định nghĩa theo Luật và Chuẩn Quốc gia
Kiểm nghiệm thực phẩm là hoạt động kỹ thuật nhằm xác định các chỉ tiêu chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm của mẫu thực phẩm, so sánh với các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) hay tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) hoặc tiêu chuẩn đã công bố áp dụng, thông qua việc sử dụng các phương pháp thử nghiệm tại phòng thí nghiệm có năng lực.
Phạm vi Kiểm nghiệm
Phạm vi kiểm nghiệm không chỉ dừng lại ở thành phẩm, mà còn bao gồm toàn bộ chuỗi cung ứng và vật tư liên quan:
- Thực phẩm: Bao gồm thành phẩm, nguyên liệu, sản phẩm đã qua chế biến hoặc chưa qua chế biến.
- Phụ gia trong thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến sản phẩm.
- Bao bì, dụng cụ chứa đựng và tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm: Nhằm ngăn chặn nguy cơ thôi nhiễm các chất độc hại, đảm bảo Vệ sinh Thực phẩm Quốc gia.
- Môi trường: Kiểm tra chất lượng nước, không khí, bề mặt tiếp xúc trong khu vực sản xuất (kiểm soát Vệ sinh Thực phẩm).
Mục đích Kiểm nghiệm Thực phẩm
Mục đích của việc kiểm nghiệm mang tính chất bắt buộc và đa chiều:
- Đảm bảo An toàn & Bảo vệ Sức khỏe: Là mục đích tối thượng, giúp phát hiện và ngăn chặn các nguy cơ sinh học (vi sinh vật), hóa học (hóa chất, dư lượng kháng sinh, thuốc bảo vệ thực vật), vật lý (tạp chất) tiềm ẩn.
- Đáp ứng Quy chuẩn Kỹ thuật: Xác nhận sản phẩm phù hợp với các tiêu chuẩn, quy chuẩn do cơ quan nhà nước quy định.
- Yêu cầu Lưu hành/Công bố: Kết quả kiểm nghiệm là tài liệu bắt buộc trong hồ sơ công bố hợp quy hoặc công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm trước khi sản phẩm được phép lưu thông trên thị trường.
Vì sao cần phải làm kiểm nghiệm thực phẩm?
Kiểm nghiệm thực phẩm mang lại lợi ích kép cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Đối với Doanh nghiệp đưa sản phẩm ra thị trường hoặc Cơ sở Sản xuất
|
Lợi ích / Tầm quan trọng |
Chi tiết |
|
Tuân thủ Pháp luật |
Đảm bảo sản phẩm tuân thủ các quy định hiện hành, tránh bị xử phạt, thu hồi. |
|
Cơ sở Công bố Sản phẩm |
Kết quả kiểm nghiệm hợp lệ là căn cứ pháp lý để công bố chất lượng sản phẩm, đủ điều kiện lưu thông. |
|
Nâng cao Uy tín & Lòng tin |
Sản phẩm có kiểm nghiệm rõ ràng, minh bạch giúp xây dựng thương hiệu, tăng khả năng cạnh tranh và niềm tin từ khách hàng. |
|
Quản lý Rủi ro |
Giúp kiểm soát chất lượng đầu vào, quá trình sản xuất, phòng tránh rủi ro ngộ độc thực phẩm, tranh chấp hoặc phải tiến hành thu hồi sản phẩm hàng loạt. |
Đối với Người tiêu dùng
- Đảm bảo An toàn Sức khỏe: Giúp người tiêu dùng an tâm sử dụng sản phẩm đã được xác nhận an toàn.
- Minh bạch Thông tin: Kết quả kiểm nghiệm gián tiếp giúp người tiêu dùng biết rõ hơn về chất lượng, thành phần và tính nguyên vẹn của sản phẩm.
Những Nhóm Chỉ tiêu Kiểm nghiệm Thực phẩm Phổ biến
Việc xác định nhóm chỉ tiêu phải dựa vào loại sản phẩm, nguyên liệu, công nghệ chế biến và tiêu chuẩn áp dụng (QCVN, TCVN).
|
Nhóm Chỉ tiêu |
Chi tiết |
Yêu cầu |
|
Cảm quan |
Hình thức, màu sắc thực phẩm, mùi, vị, và trạng thái. |
Đánh giá sơ bộ chất lượng, độ tươi mới. |
|
Lý – Hóa |
pH, độ ẩm, chất khô, độ tro, độ axit, chỉ số iod, hàm lượng kim loại nặng… |
Xác định thành phần cơ bản và đặc tính hóa học. |
|
Vi sinh vật |
Tổng vi sinh vật hiếu khí, E. coli, Salmonella, nấm mốc, nấm men, Staphylococcus aureus. |
Đánh giá vệ sinh an toàn thực phẩm, nguy cơ gây bệnh. |
|
Dư lượng Hóa chất |
Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (Bảo vệ thực vật), kháng sinh, hormone. |
Áp dụng cho nông sản, thủy sản, thịt. |
|
Kim loại nặng & Độc tố |
Chì (Pb), Cadimi (Cd), Asen (As), Thủy ngân (Hg), Độc tố nấm mốc (Aflatoxin). |
Nguy cơ nhiễm từ môi trường, nguyên liệu. |
|
Dinh dưỡng |
Năng lượng, Protein, Carbohydrate, Vitamin và Khoáng chất, Chất béo. |
Bắt buộc nếu công bố nhãn dinh dưỡng hoặc thực phẩm chức năng. |
|
Bao bì/Dụng cụ |
Tính thôi nhiễm kim loại nặng, độc tố từ vật liệu (nhựa, thủy tinh, kim loại). |
Đảm bảo tính an toàn của vật liệu tiếp xúc (Vệ Sinh Thực Phẩm Quốc Gia). |
Khi nào Doanh nghiệp Cần Kiểm nghiệm Thực phẩm?
Hoạt động kiểm nghiệm cần được thực hiện tại các thời điểm quan trọng trong chu trình sản phẩm:
Trước khi đưa thực phẩm ra kinh doanh trên thị trường
Đây là yêu cầu bắt buộc theo quy định để có đủ hồ sơ công bố sản phẩm. Kết quả kiểm nghiệm phải còn hiệu lực (thường là 12 tháng) tính đến thời điểm nộp hồ sơ.
Định kỳ / Kiểm nghiệm Lại
Đối với các sản phẩm đã được công bố, doanh nghiệp cần thực hiện kiểm nghiệm định kỳ theo tần suất quy định (thường là hàng năm) để đảm bảo chất lượng và kiểm soát ổn định của sản phẩm trong quá trình sản xuất hàng loạt.
Khi có thay đổi về thành phần, bao bì sản phẩm
Việc kiểm nghiệm lại là cần thiết khi:
- Thay đổi công thức, tỷ lệ nguyên liệu.
- Thay đổi nguồn nguyên liệu, nhà cung cấp chính.
- Thay đổi quy trình sản xuất hoặc công nghệ đang áp dụng.
- Thay đổi bao bì của thực phẩm.
Mời bạn tham khảo thêm: Kiểm nghiệm thực phẩm thường chi tiết từ A – Z
Mục đích Bán hàng, Xuất khẩu và Hồ sơ Pháp lý
Kiểm nghiệm là công cụ để chứng minh chất lượng và an toàn sản phẩm khi:
- Thực hiện các hợp đồng thương mại hoặc xuất khẩu thực phẩm.
- Xin các chứng nhận quốc tế (HACCP, ISO 22000…).
- Phục vụ cho các mục đích kiểm tra, thanh tra của cơ quan chức năng.
Quy trình Kiểm nghiệm thực phẩm chuẩn nhất
Quy trình kiểm nghiệm được chuẩn hóa nhằm đảm bảo tính chính xác và giá trị pháp lý của kết quả.
Bước 1: Chuẩn bị Mẫu
- Thực hiện lấy mẫu theo đúng quy định (thông tư, tiêu chuẩn) và đại diện cho lô hàng.
- Mẫu phải được bảo quản đúng điều kiện (nhiệt độ, ánh sáng) và đóng gói, ghi nhãn đầy đủ thông tin để đảm bảo tính nguyên vẹn.
Bước 2: Xác định Chỉ tiêu và Tiêu chuẩn Áp dụng
- Dựa vào bản chất sản phẩm và quy định pháp lý, phòng thí nghiệm sẽ xác định danh mục chỉ tiêu cần kiểm nghiệm (vi sinh, hóa lý, độc tố, kim loại nặng) và Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia (QCVN) hoặc Tiêu chuẩn Quốc gia (TCVN) phù hợp để so sánh (ACC Group).
Bước 3: Phân tích mẫu thực phẩm tại Phòng thí nghiệm
- Mẫu được chuyển đến phòng thí nghiệm đã được công nhận năng lực (ISO/IEC 17025).
- Các kỹ thuật viên thực hiện phân tích bằng phương pháp thử nghiệm đã được chuẩn hóa.
Bước 4: Ra Kết quả và Báo cáo
- Phòng thí nghiệm lập Báo cáo kết quả kiểm nghiệm, ghi rõ các chỉ tiêu, kết quả đo được, phương pháp thử nghiệm và chữ ký xác nhận.
Bước 5: So sánh và Đánh giá
- Kết quả phân tích được so sánh với giới hạn cho phép của tiêu chuẩn áp dụng (QCVN/TCVN).
- Đánh giá: Mẫu Đạt hay Không đạt yêu cầu về an toàn và chất lượng.
Bước 6: Lưu trữ và Sử dụng Kết quả đã kiểm nghiệm
- Doanh nghiệp thực hiện lưu trữ hồ sơ kiểm nghiệm.
- Sử dụng kết quả cho việc công bố sản phẩm hoặc làm cơ sở cho hoạt động thương mại.
Lưu ý Thường gặp & Giải pháp
Trong quá trình kiểm nghiệm, các cơ sở sản xuất thường gặp phải một số sai sót cơ bản:
|
Vướng mắc Thường gặp |
Hệ quả / Rủi ro |
Giải pháp Khuyến nghị |
|
Sai sót Lấy mẫu/Bảo quản |
Kết quả không phản ánh đúng chất lượng sản phẩm, có thể dẫn đến kết quả sai hoặc hư hỏng mẫu. |
Thực hiện lấy mẫu theo quy định, đảm bảo điều kiện vận chuyển, bảo quản nghiêm ngặt. |
|
Chọn sai Chỉ tiêu / Áp sai Tiêu chuẩn |
Hồ sơ công bố bị trả lại, hoặc sản phẩm lưu thông nhưng vi phạm pháp luật do thiếu chỉ tiêu quan trọng. |
Cần được tư vấn bởi đơn vị kiểm nghiệm uy tín, có chuyên môn sâu về pháp luật an toàn thực phẩm. |
|
Bỏ sót Kiểm nghiệm Bao bì |
Nguy cơ thôi nhiễm hóa chất độc hại, kim loại nặng từ bao bì vào thực phẩm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe (Vệ Sinh Thực phẩm Quốc Gia). |
Phải kiểm nghiệm cả bao bì tiếp xúc trực tiếp theo quy chuẩn kỹ thuật tương ứng. |
|
Chi phí và Thời gian |
Doanh nghiệp nhỏ lẻ gặp khó khăn trong việc chuẩn bị. |
Lập kế hoạch kiểm nghiệm sớm, đàm phán với phòng lab để tối ưu chi phí và thời gian. |
Dịch vụ kiểm nghiệm thực phẩm trọn gói tại YANGVC
Trong môi trường kinh doanh thực phẩm cạnh tranh và tuân thủ pháp lý nghiêm ngặt, việc đạt được kết quả kiểm nghiệm thực phẩm chính xác, nhanh chóng và có giá trị pháp lý là yếu tố then chốt cho sự thành công của doanh nghiệp.
YANGVC tự hào cung cấp Dịch vụ Kiểm nghiệm Thực phẩm Trọn Gói – một giải pháp toàn diện được thiết kế chuyên biệt nhằm hỗ trợ Quý doanh nghiệp từ A đến Z, đảm bảo sản phẩm của bạn đáp ứng mọi Quy chuẩn Kỹ thuật Quốc gia (QCVN) và sẵn sàng lưu thông thị trường.
Ưu điểm của dịch vụ kiểm nghiệm thực phẩm trọn gói tại YANGVC
- Nhanh chóng & Chính xác: Chúng tôi tối ưu hóa quy trình từ khâu lấy mẫu, phân tích tại phòng thí nghiệm đạt chuẩn ISO/IEC 17025 đến khâu ra báo cáo, giúp tiết kiệm tối đa thời gian chờ đợi.
- Giá trị Pháp lý Cao: Kết quả kiểm nghiệm của YANGVC được công nhận rộng rãi, đảm bảo tính hợp lệ cho hồ sơ công bố chất lượng sản phẩm, phục vụ các mục đích thanh tra, kiểm tra và xuất khẩu.
- Tư vấn Chuyên sâu: Đội ngũ chuyên gia của chúng tôi sẽ hỗ trợ xác định đúng và đủ danh mục chỉ tiêu cần kiểm nghiệm (Vi sinh, Hóa lý, Độc tố, Dư lượng, Kim loại nặng) theo loại sản phẩm và tiêu chuẩn áp dụng, tránh lãng phí thời gian và chi phí.
- Trọn Gói Tiện Lợi: Chúng tôi lo liệu tất cả các bước: Tư vấn chỉ tiêu → Lấy mẫu đúng quy chuẩn → Phân tích → Cấp Báo cáo Kiểm nghiệm hoàn chỉnh.
Khi đã hiểu kiểm nghiệm thực phẩm là gì thì doanh nghiệp cần ghi nhớ đây là một hoạt động pháp lý bắt buộc, không thể thiếu trong chu trình đưa sản phẩm ra thị trường. Nó không chỉ là yêu cầu tuân thủ luật pháp mà còn là công cụ hữu hiệu để bảo vệ thương hiệu và sức khỏe người tiêu dùng. YANGVC – Đồng hành cùng Doanh nghiệp vững bước trên hành trình khẳng định chất lượng và an toàn thực phẩm. Nếu bạn đang tìm đơn vị cung cấp dịch vụ kiểm nghiệm thực phẩm hãy liên hệ ngay YANGVC qua hotline 0976 069 802 nhé!
FAQ
Kiểm nghiệm thực phẩm mất thời gian bao lâu?
Thời gian phụ thuộc vào chỉ tiêu. Thông thường, các chỉ tiêu hóa lý, cảm quan đơn giản có thể mất 3-5 ngày. Các chỉ tiêu vi sinh, dư lượng/kim loại nặng có thể mất 10–20 ngày làm việc
Ai cần kiểm nghiệm thực phẩm?
Cá nhân, tổ chức sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm muốn công bố sản phẩm, xuất khẩu hoặc chứng minh chất lượng.
Có bắt buộc kiểm nghiệm với tất cả loại thực phẩm không?
Bắt buộc đối với thực phẩm công bố, sản xuất, kinh doanh; kiểm nghiệm nguyên liệu đầu vào; kiểm nghiệm định kỳ. Thực phẩm tươi sống bán trực tiếp không bao bì có yêu cầu riêng về kiểm soát nguồn gốc.
